2- р бүлэг: Чихрийн шижинг хэрхэн эмчлэх вэ?

Энэ бүлгээс та юун тухай  мэдэж болох вэ?

§  Цусны сахар хэмжих

§  Сахар бууруулах эм, инсулин

§  Эрүүл хооллолт

§  Дасгал хөдөлгөөн

§  Тамхи

Чихрийн шижингийн үед нүүрс усны солилцоог  тогтмол хянаж байх нь чухал . Үүний тулд бидэнд  юу хийх хэрэгтэй вэ?

•   Цусны сахарыг тогтмол хэмжиж глюкометр
•   Глюкоз агуулсан гемоглобины хэмжээ (HbA1c)- г тодорхойлох тест  

 

• Глюкозсон гемоглобин гэж юу вэ?
  Сүүлийн 3 сарын туршид цусан дахь сахарын хэмжээ ямар байсныг харуулна.
  Энэ нь эмчилгээг тохируулах болон , өвчтөний биеийн байдлыг хянахад чухал ач холбогдолтой. Организмын гемоглобин ба глюкозын холбогдсон нэгдлийг Глюкозсон гемоглобин НвА1с  гэнэ. Глюкозсон гемоглобины хэмжээ нь цусан дахь сахарын хэмжээнээс шууд хамаарна. Чихрийн шижинтэй хүний НвА1с 7% -с ихгүй байна. Хэрэв НвА1с их байвал хүндрэл их тохиолдоно.
  Цусан дахь сахарын хэмжээг НвА1с –тэй харьцуулвал
  
  

  НвА1С	Цусан дахь сахарын сүүлийн 3 сарын дундаж хэмжээ
  6,0%	6,3 ммоль /л
  6,6%	7,2  ммоль /л
  7,0%	8,2  ммоль /л
  7,5%	9,1 ммоль/л
  8,0%	10,0 ммоль/л
  8,5%	11,0ммоль /л
  9,0 %	11,9 ммоль /л
  9,5%	12,8 ммоль /л
  10,0 %	13,7 ммоль /л
  10,5 %	14,7 ммоль /л

  
  
  Чихрийн шижин хэв шинж 2 – эмчилгээ
  
  
  Энэ хэлбэрийн үед хамгийн гол эмчилгээ нь хөдөлгөөн, хоолны дэглэм юм.
  Хэрэв үр дүнгүй бол эмийн эмчилгээ хийгдэнэ.
  Îëîí óëñàä çºâëºìæ áîëãîæ áàéãàà áóþó ýìíýë ç¿éí óäèðäàìæ, îíîøëîãîî ýì÷èëãýýíèé ñòàíäàðòàä çààãäñàí ýì÷èëãýýã çºâëºõ
  –     Íîòîëãîîíä ñóóðèëñàí ýì÷èëãýý
  –     Ýìèéí ýì÷èëãýýíèé ñõåìèéã çºâ ñîíãîõ
  –     Òóõàéí õ¿íä òîõèðñîí ýìèéí áýëäìýëèéã ñîíãîõ
  –     Òóõàéí õ¿íä òîõèðñîí ýìèéí òóíã òîãòîîõ
  
  
   Сахар бууруулах эмүүд олон янз байна
  1-    р бүлэг: инсулины үйлчилгээг сайжруулж.
  Бигуанид -  глюкофаж, сиофор
  Глитазон – актос, авандия
  Ингибитор –
  
  
  2-    р бүлэг: нойр булчирхайн инсулин ялгаруулах үйл ажиллагааг дэмжих
  сульфонилмочевин – Амарил, глюронорм, диабетон
  глинид – новонорм
  эдгээр эмүүдийг эмчийн зааврын дагуу хэрэглэнэ.
  1-    р бүлгийн эмүүдийг хоолтой хамт эсвэл хоолны дараа шууд ууна
  2-    р бүлгийн эмийг хоол идэхээс 15-20 минутын өмнө ууна.
  Сахар бууруулах эмүүдийг 2  хоолны хооронд уух шаардлагагүй
  
  
  Инсулин эмчилгээ
  
  
  Инсулин тарилгыг хэн хэзээ хэрэглэх вэ?
  
  
  Чихрийн шижин хэв шинж 1 –тэй хүн оношлогдсон өдрөөс эхлэн инсулин эмчилгээг өдөр бүр хийнэ.
  Чихрийн шижин хэв шинж -2 ын үед инсулин эмчилгээ зайлшгүй шаардлагатай болсон үед хэрэглэнэ. Ойролцоогоор сахар бууруулах эмийг 10 жил хэрэглэсний дараа инсулин эмчилгээ хийгддэг. Хэрэв өөрийн хяналт сайн байвал инсулин эмчилгээнд орохгүй зөвхөн сахар бууруулах эмийн эмчилгээтэй байж болно. Гэхдээ инсулин эмчилгээнд эрт орохоос айх хэрэггүй.
  Хэрэв ямар нэгэн хүндрэл илэрвэл инсулин эмчилгээнд даруйхан орох хэрэгтэй. 
  
  
  Инсулиныг яаж тарих вэ?
  Инсулин нь ходоодны шүүсэнд амархан задардаг тул түүнийг ууж хэрэглэдэггүй, зөвхөн тарьж хэрэглэнэ. Ихэвчлэн арьсан дор тарьдаг.
  Инсулиныг үзгэн тариур, помп( шахуурга ),шприцын тусламжтай тарьж хэрэглэнэ. Тариурын зүүний урт нь хүний өөхөн эдийн зузаанаас хамааран янз бүр байна. Ихэвчлэн 8 мм –н зүүг хэрэглэдэг. 5-6 мм,12,7мм –г ч хэрэглэдэг. 
  
  
  Шиприц ба үзгэн тариур хэрэглэвэл:
  ·         Тарилгыг хэвлий , гуяны урд талд хийнэ
  ·         Тариурт агаар хий байгаа эсэхийг сайн шалгах
  ·         Тариурын зүүн эгц , эсвэл 45° налуу хатгаж тарина.
  ·         Инсулины шимэгдэлтийг сайжруулах, тарилгын хүндрэлээс сэргийлж  тарих талбайг ээлжлэн хийнэ 
  
  
  Инсулины шахуурга (помп ) хэрэглэвэл:
  Жижиг аппаратыг биед суулгасан байх ба инсулиныг бага тунгаар байнга шахаж байдаг. Шаардлагатай  үед (усанд орох , саунд суух, усанд сэлэх )  аппаратыг салгаж болно
  
  
  Инсулиныг яаж хэрэглэх вэ?
  Инсулины тун хүн бүрийн онцлогоос хамааран янз бүр байна.
  Таны эмч таны онош, амьдралын хэв маяг,хөдөлгөөн, нас, ажлын онцлогт тохируулан хоногт  тарих инсулины тунг тохируулна. 
  
  
  Инсулины хэлбэр ба үйлчлэх хугацаа

  Инсулин	Нэршил	Үйлчилж эхлэх хугацаа	Пик үе	Үйлчлэл үргэлжлэх хугацаа
  Хэт богино үйлчилгээтэй Аналаг инсулин	Хумалог (лизпро) Новорапид (аспарт) Апида (глулизин)	15 минут	30 минутаас 2 цаг	3-4 цаг
  Богино үйлчилгээтэй	Актрапид НМ Хумулин R Инсумон рапид	30 минут	1-3 цаг	6-8 цаг
  Дунд  хугацааны үйлчилгээтэй	Протафан НМ Хумулин НПХ Инсумон базал	2 цаг	6-10 цаг	12-16 цаг
  Урт хугацааны үйлчилгээтэй аналоги хүний инсулин	Лантус (гларгин ) Левемир (детимер)	1цаг 2 цаг	- 10-14 цаг	24-29 цаг 1.-24 цаг
  Холимог инсулин ихэвчлэн урт болон хэт богино инсулины холимогууд байна.	Хумулин М (1-2-3-4-5 ) Хумулин микс 25 микстардНМ (10-20-30-40-50) новомикс30 инсумон комб (15-25-50 )	Үйлчлэх хугацаа нь холимгийн тунгийн харьцаанаас хамаарна.

  
  
  Инсулиныг хэрхэн хадгалах вэ?
  –     Нарны гэрэл, чийг, хэт хөлдөх зэргээс хамгаална. Хамгийн тохиромжтой хадгалах нөхцөл бол хөргөгчний хаалга юм.
  –     Инсулины тагийг нээснээс хойш 6 долоо хоног тасалгааны хэмд хадгалж болно.
  –     Хөлдөөгчид хэзээч хадгалж болохгүй. Инсулины чанар алдагдана. 
  
  
  Чихрийн шижинтэй хүмүүсийн хоолны дэглэм
          Цусан дахь сахарын хэмжээг хэвийн тvвшинд хадгалж илvvдэл сахарын нєлєєгєєр vvсч болох хурц болон дагалдах архаг євчнєєс урьдчилан сэргийлэх нь ЧШЄ-ийг хянах ажлын гол зорилго юм. ЧШЄ-ний эмчилгээний хамгийн гол зохистой арга нь эмчилгээний хоол бегєєд энэ нь хєдєлгєєн, эмийн эмчилгээтэй хамт хийгдсэнээр илvv vр дvнд хvргэдэг.
  
  
  ЧШЄ-ний хооллолтын vндсэн зарчим
  ·         Тогтоосон хэмжээгээр
  Тогтмол цагт
  Vргэлж идэх
  Та єєрийн амьдралын хэв  маягт тохирсон хооллолтын цагийн тєлєвлєгєєг гаргах хэрэгтэй. Тогтмол цагт эмээ ууж тогтмол цагт хооллох нь хамгийн чухал юм.
   
  Ǫ ÇÎÕÈÑÒÎÉ ÕÎÎËËÎÕ
  
  
  -          Çîõèñòîé õýìæýýòýé áàéõ
  -          Ǻâ çîõèöîëòîé áàéõ
  -          Õîîëíû èë÷ëýãèéã õÿíàõ
  -          Òýæýýëëýã ÷àíàð
  -          Òîõèðóóëàí õýðýãëýõ
  -          Íýð òºðºë îëîí áàéõ 
  
  
  Гадуур хооллох vедээ:
  
  - Юу идэх ёстой вэ?
  - Ямар хэмжээтэй идэх вэ?
  - Хэзээ идэх вэ?
  - Хаана идэх вэ? гэдгийг ЄЄРЄЄСЄЄ БАЙНГА АСУУЖ БАЙГААРАЙ!